چه کنیم تا بتوانیم با امام زمان علیهالسلام ملاقات کنیم؟
ملاقات با امام زمان علیهالسلام و دیگر اولیاى الهى، نیاز به سنخیت با آنان دارد و به دست آوردن سنخیت با اولیاى الهى، نیاز به تحقق دو بعد (معرفت و عمل) دارد. اگر کسى خود را به اولیاى الهى شبیه نمود، به لقاى آنان نیز واصل خواهد شد.
نوریان مر نوریان را طالبند
ناریان مر ناریان را جاذبند
ناگفته نماند که ما مکلف به ارتباط به معناى ملاقات و دیدار امام زمان علیهالسلام نیستیم. آن چه وظیفه ماست، تشبّه به آن بزرگواران و پیمودن راه آنان است. ما باید در همه حال، سرباز آماده آن حضرت بوده، همواره در خدمت او باشیم. این مسئله را آیه 200 سوره آل عمران چنین بیان مىکند: «اى کسانى که ایمان آوردهاید! صبر کنید و یکدیگر را به صبر وادارید و مرابطه نمایید وتقوا و خداترسى را پیشه سازید؛ باشد که رستگار شوید».
امام باقر علیهالسلام در تفسیر این آیه مىفرماید: «صبر کنید بر اداى فرایض (یعنى در انجام تکالیف الهى، استقامت داشته باشید) و در برابر دشمنان، پایدارى کنید و با امامتان (که انتظارش را مىکشید)، مرابطه نمایید».
رابطه با امام زمان
رابطه ما با امام زمان، یعنى خود را به رشته ولایت او بستن و بر خدمت و پیروى و یارى او گردن نهادن. این، یکى از ارکان ایمان است که آدمى خود را به امام خویش مربوط سازد و از او جدا نشود. همچنین باید کارهایى انجام داد که آن حضرت و پیروانش انجام مىدهند.
در قرآن درباره حضرت مهدى و اصحاب وى چنین آمده است: «کسانى که اگر در زمین به آنان توانایى دهیم نماز را به پا داشته و زکات (به مستحق) بخشیده و به معروف، امر نموده و از منکر، نهى کنند»
امام باقر علیهالسلام در تفسیر این آیه مىفرماید: «این آیه براى آل محمد است؛ یعنى، مهدى علیهالسلام و اصحاب او». اگر ما هم مىخواهیم از اصحاب و یاران آن حضرت باشیم، باید به امور مذکور اهتمام ورزیم.
وظیفه منتظران
خوب است بدانیم که امام زمان علیهالسلام، شدیداً به شیعیان خود عشق مىورزد؛ بلکه علاقه آن حضرت به شیعیان و دوستانش، خیلى بیشتر از علاقهاى است که ما نسبت به آن حضرت داریم. وى همواره براى شیعیان خود دعا مىکند. از آن حضرت، چنین نقل شده است: «ما هرگز در رعایت احوال شما کوتاهى نمىکنیم و شما را از یاد نمىبریم».
آن چه بر ما بایسته است، جلب رضایت آن بزرگوار است. پیوستگى با او، یعنى مطیع او بودن. آن چه در روایات زیاد سفارش شده، انتظار فرج است. ما باید ارتباط معنوى خود را با امام زمان علیهالسلام، با عمل به دستورات آن حضرت و انتظار فرج، به معناى واقعى ثابت و مستدام نگه داریم. از اینرو، بسیار به جاست که خصوصیات منتظر واقعى حضرت مهدى علیهالسلام را بدانیم و سپس آن را در خود عملى کنیم.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآله فرمود: «برترین عبادات، انتظار ظهور و فرج است.
وظیفه منتظر امام زمان علیهالسلام، این است که مانند یک منتظر واقعى زندگى کند. وقتى انسان حقیقتا منتظر کسى باشد، تمام رفتار و اعمالش، نشان از منتظر بودن او دارد. به عنوان مثال، اگر منتظر میهمان باشد، حتما خانه را تمیز و مرتب و وسایل پذیرایى را آماده مىکند و با لباس مرتب و چهرهاى شاداب، در انتظار مىماند. چنین کسى، مىتواند ادعا کند که منتظر میهمان است؛ اما کسى که نه خانه را مرتب کرده، نه وسایل پذیرایى را آماده کرده، نه لباس مرتب و تمیزى پوشیده و نه اصلاً به فکر میهمان است، اگر ادعا کند که در انتظار میهمان بوده، همه بر گزافهگویى او خواهند خندید!
لاف عشق و گله از یار، زهى لاف خلاف
عشق بازان، چنین مستحق هجرانند
بنابراین، انتظار قبل از آن که از ادعاى انسان فهمیده شود، از رفتار و کردار او فهمیده مىشود. نمىتوان هر کسى را که ادعاى دوستى و ولایت امام زمان را دارد، در شمار دوستان و منتظران او قلمداد نمود! آرى، «مشک آن است که خود ببوید؛ نه آن که عطار بگوید».
روشن است که منتظر واقعى امام زمان علیهالسلام، باید رفتارش به گونهاى باشد که هر لحظه منتظر ظهور امام زمان علیهالسلام باشد؛ یعنى در هر لحظه که این خبر را به او بدهند، خوشحال شود و آماده یارى آن حضرت باشد و با مال و جان خویش، جهاد کند و خود را در راه آن حضرت، فدا نماید. منتظر واقعى، اهل گناه و دلبستگى به دنیا نیست؛ زیرا چنین کسى نمىتواند از وابستگىها، دلبستگىها و آلودگىها دست بردارد و آماده خدمت در جهت اهداف مقدس امام زمان علیهالسلام باشد.
با توجه به نکات ذکر شده، مىتوان بعضى از وظایف منتظران امام زمانعلیهالسلام را چنین ذکر کرد:
1. معرفت
اولین شرط انتظار، معرفت است؛ تا انسان میهمان خود را نشناسد و از خصوصیات خوب او مطلع نباشد، منتظر او نخواهد شد. تنها هنگامى انسان در انتظار کسى مىنشیند که او را خوب بشناسد؛ اما اگر انسان کسى را نشناسد و بداند که آن شخص خواهد آمد، برایش اهمیتى نخواهد داشت و منتظر او نخواهد ماند. در مورد انتظار امام زمان علیهالسلام هم چنین است. کسانى که آن حضرت را نمىشناسند (مانند کفار و یا اهل ادیان دیگر)، هرگز انتظار او را نمىکشند؛ اما کسانى که او را مىشناسند و ارزش و مقام او را مىدانند، منتظر او مىمانند.
کسانى که امام زمان را نمىشناسند - اگر چه به ظاهر مسلمان باشند - چنانچه در این حال بمیرند، در حال جاهلیت از دنیا رفتهاند؛ چنانکه پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله فرمود: «هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است».
بنابراین، اولین شرط انتظار، ایجاد معرفت در مورد امام زمان علیهالسلام است و طبیعى است که هر مقدار معرفت انسان نسبت به آن حضرت بیشتر باشد، ارزش او را بیشتر درک کرده، به عظمت او بیش از پیش، پى خواهد برد و بیشتر تشنه وجود آن حضرت خواهد شد؛ در حالى که افراد جاهل و ناآگاه به ارزش آن حضرت، هرگز احساس تشنگى و عطش نسبت به وجود مقدس وى، نخواهند داشت و بدین جهت، از زمره منتظران بیرون هستند!.
وصل خورشید، به شب پره اعمى نرسد
که در این آینه، صاحبنظران حیرانند
شناخت امام زمان علیهالسلام دو گونه است؛
1. شناخت تاریخى وجود آن حضرت؛ مانند این که او امام دوازدهم است و تاریخ ولادتش در چه سالى است و مانند آن.
2. شناخت مقام نورانیت آن حضرت؛ این شناخت، کار هر کسى نیست و ظرفیت و لیاقت زیادى مىخواهد و در حقیقت، اصحاب خاص امام زمان علیهالسلام، کسانىاند که آن حضرت را به مقام نورانیت شناختهاند.
براى آگاهى از مقام عظیم امامت، خواندن زیارت جامعه کبیره و تأمل در معانى عمیق آن، توصیه مىشود.
همچنین خواندن کتابهاى معتبرى که در مورد امام زمان علیهالسلام نوشته شده است، مىتواند انسان را تا حدى با مقام و عظمت آن حضرت، آشنا سازد.
2. محبت به امام زمان
وظیفه دیگرى که منتظران آن حضرت دارند، این است که باید دوستى و محبت امام عصر علیهالسلام را در خود ایجاد کنند و آن را افزایش دهند. بدیهى است تا انسان از میهمان خویش خوشش نیاید و نسبت به او محبت نداشته باشد - هر چند هم که او را بشناسد - نمىتواند واقعاً منتظر آمدن او باشد. اگر انسان از میهمانش، بدش بیاید، چگونه مىتواند منتظر قدم او باشد و خود را براى پذیرایى از او آماده کند؛ پس تا محبت به امام زمان علیهالسلام در وجود کسى شکل نگرفته و شعلهور نشده باشد، او نمىتواند به وظایف منتظران واقعى عمل کند. محبت به امام زمان علیهالسلام، وظیفهاى است که پیامبراکرم صلىاللهعلیهوآله نیز به دستور خدا، از ما خواسته است؛ آن جا که در قرآن کریم مىفرماید: (قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِى الْقُرْبى)
3. ایجاد سنخیت با امام زمان
منتظران واقعى، وضعیت روحى، فکرى و عملى خود را به گونهاى سامان مىدهند که سنخیت کاملى با امام زمان علیهالسلام داشته باشند. آیا مىتوان منتظر قدوم کسى بود؛ ولى با او مشابهت و سنخیت نداشت؟ آیا مىتوان محبت کسى را داشت، اما با او هیچ سنخیت و مشابهتى نداشت؟ ایجاد سنخیت با امام زمان، از طریق تقویت ایمان، تقوا، فضایل اخلاقى و درجات معنوى حاصل مىشود و تنها در این صورت است که مىتوان ادعاى محبت به آن حضرت را داشت. در صورتى که انسان رفتارش مطابق میل امام زمان علیهالسلام باشد، شعله محبت او در دلش زبانه خواهد کشید و عشق آن حضرت او را به فریاد خواهد آورد و دورىاش را بر او سخت و ناگوار خواهد ساخت.
طبیعى است که هر قدر سنخیت با ولى عصر علیهالسلام بیشتر باشد، محبت آن حضرت به انسان بیشتر خواهد شد و محبت انسان نیز به آن حضرت افزونتر خواهد گشت. بنابراین: منتظر واقعى، باید سعى کند که تمام وظایف دینى و احکام الهى را انجام دهد.
4. ارتباط با منتظران دیگر
منتظر امام زمان علیهالسلام، مىداند که برنامه آن حضرت، یک برنامه جهانى است و باید یاوران زیادى داشته باشد تا حرکتش پیروز شود. بنابراین، به فکر گسترش یاران و منتظران آن حضرت است و با ارتباط با آنها، به تقویت روحیات ایمانى خود و دیگران خواهد پرداخت تا بر اساس دستور قرآنى «تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى»به کمک مؤمنان منتظر، خود را آماده ظهور حضرت نماید.
5. دعا براى تسریع در ظهور امام زمان
منتظر واقعى، هر لحظه انتظار محبوب را مىکشد و از خدا مىخواهد که هر چه زودتر او را برساند. بنابراین، دعاى فراوان براى فرج آن حضرت از وظایف همیشگى منتظران مىباشد. دعا براى تسریع در فرج امام زمان علیهالسلام، به وسیله آن حضرت نیز توصیه شده است.
6. یاد فراوان حضرت
یاد کردن از محبوب، عادت دیرینه منتظران عاشقى است که منتظر محبوب خویش هستند؛ اما نتوانستهاند پس از مدتها انتظار، او را ببینند و حال خود را دست کم با یاد و نام او آرام مىکنند. به یاد آوردن امام عصر علیهالسلام و عنایت او به شیعیان با ذکر احادیث، کرامات، مقام و عنایت امام به شیعیان، وظیفه دیگرى است که منتظران واقعى، احساس مىکنند و بدین طریق، همواره نام و یاد آن حضرت را زنده نگه مىدارند.
7. دادن صدقه
صدقه براى سلامتى آن عزیز و یا هدیه نمودن ثوابهایى به حضرت مهدى علیهالسلام، موجب قبولى هر چه بیشتر اعمال است.
8. امیدوارى
امید به قیام و انقلاب آن امام منتظر علیهالسلام و امید دادن به دیگران نیز از دیگر وظایف منتظران است.
9. ایجاد آمادگى دائم رزمى براى ظهور حضرت
در روایت آمده است: «هر یک از شما براى قیام قائم علیهالسلام، باید آماده گردد؛ هر چند با تهیه یک تیر باشد».از این رو شرکت در بسیج، یکى از وظایف منتظران است.
10. محزون بودن به علت محروم بودن از زیارت آن حضرت
در دعاى ندبه آمده است: «عزیز على ان ارى الخلق و لاترى و لا اسمع لک حسیسا و لا نجوى؛ بر من گران است که خلق را ببینم و تو دیده نشوى و سخن آشکار و پنهان تو را نشنوم».
11. اصلاح جامعه
فرج، یعنى نصرت و پیروزى، و مقصود، پیروزى حکومت عدل علوى بر حکومتهاى کفر و شرک است.
بنابراین، انتظار فرج، یعنى انتظار تحقق یافتن این آرمان بزرگ و جهانى و منتظر حقیقى، کسى است که در حقیقت، خواهان تشکیل چنین حکومتى باشد و این خواسته آن گاه جدى و واقعى است که شخص منتظر، عامل به عدل و گریزان از ستم و تباهى باشد. و گرنه، انتظار فرج، در حد یک ادعا و شعار بىمحتوا خواهد بود. از اینرو، در روایات آمده است که انتظار فرج، خود فرج است؛ زیرا کسى که حقیقتاً منتظر فرج و ظهور حجت خدا و تأسیس حکومت عدل گستر اوست، زندگى خود را بر پایه عدل و داد استوار مىسازد و او انسانى است که حضور و غیبت امام، در نحوه رفتار و سیر و سلوکش تفاوتى ندارد و قبل از تشکیل حکومت عدل، او چنین حکومتى را در زندگى خود پایدار ساخته است. بنابراین، انتظار فرج حقیقى، ریشه در معرفت به حق، عدل، ایمان و عشق به آن دارد و آثار آن نیز در عمل نمایان مىگردد و چنین حقیقت اصیل و عمیقى، با لفظ و شعار به دست نمىآید و با بىتفاوتى و بىاعتنایى نسبت به مقدسات دینى و رسالتهاى انسانى، در تعارض و تناقض است.
انتظار فرج، داراى ویژگىها و معانى زیر است:
الف) معرفت امام معصوم و عادل و پیشواى فضیلت.
ب) ایمان به امامت رهبرى الهى و عدالت پیشه.
ج) عشق به عدالت و ارزشهاى انسانى.
ه) امید به آیندهاى روشن و نوید بخش.
ک) تلاش براى برقرارى حکومتى عدل پیشه و عدل گستر.
ح) رعایت موازین و قوانین دینى و اخلاقى.
خ) داشتن روحیه تعهد و مسؤولیتپذیرى.
این نوع انتظار فرج است که برترین اعمال و بهترین عبادت است و چنین منتظرى، مقامى عالى دارد و چنین کسى، هر گاه در زمان غیبت، از دنیا برود، به منزله کسى است که پس از ظهور حضرت حجت علیهالسلام، زنده و تحت فرمان او در راه خدا جهاد کرده است.
یادآورى مهم
درست است که وظیفه ما تلاش براى ملاقات با امام زمان علیهالسلام نیست و حتى بنا بر نظر بعضى از بزرگان، تحقق این مسئله، خیلى بعید و نادر است و اگر هم ممکن باشد، براى افرادى مثل مقدس اردبیلى و علامه حلّى قابل تصور است و نه مؤمنین عادى، ولى بحث ملاقات، نباید با بحث ارتباط اشتباه شود؛ زیرا وظیفه ما، ایجاد ارتباط با امام عصر علیهالسلام است. منتظر امام زمان علیهالسلام، وقتى موفق به زیارت آن حضرت نمىشود، از طریق خواندن دعاى ندبه، زیارت آل یاسین، دعاى عهد، نماز امام زمان و نیز از طریق رفتن به مسجد جمکران، ارتباط خود را با آن حضرت حفظ مىکند و براى گره گشایى مادى و معنوى، از وى، به عنوان واسطه فیض الهى درخواست کمک مىکند و خود را در محضر وى مىبیند.
